PowerShell
Fundamental PowerShell istifadəsi
Last updated
Fundamental PowerShell istifadəsi
Last updated
Windows PowerShell, İT mütəxəssislərinin sistemləri konfiqurasiya etməsinə və adminstrativ tapşırıqları avtomatlaşdırmasına kömək etmək üçün hazırlanmış, interaktiv terminala sahib skript dilidir. Windows 2008 R2 ilə başlayan hər müasir Windows ƏS-də standart olaraq qurulub.
PowerShelldən həm terminal kimi əmrləri tək tək yazmaq həm də ISE (Integrated Scripting Environment) olaraq öz skriptlərimizi hazırlamaq üçün istifadə edə bilərik. Hər ikisini çalışdırmaq üçün sadəcə start menusunda adlarını axtara bilərsiniz.
PowerShell skriptləri .ps1 fayllarında saxlanılır. Skripti sadəcə üzərinə 2 dəfə klik etməklə çalışdıra bilməzsiniz, sisteminizə bilmədən zərər verməyinizin qarşısını almaq üçün bu cür dizayn edilib. Bir skripti çalışdırmaq üçün əvvəlcə sağ klik etmək və sonra açılan menudan “PowerShell ilə Çalıştır” (Run with PowerShell) düyməsini basmaq lazımdır.
Windowsda bir policy var ki, bu policy sistemdə .ps1 fayllarının icrasına icazə verilib verilməməsini müəyyənləşdirir. Bu policy ExecutionPolicy adlanır. Sistemimizdə hazırda icazə verilib verilməməsini bilmək üçün PowerShell terminal pəncərəsində aşağıdakı əmri çalışdırırıq:
Windows PowerShell
Copyright (C) Microsoft Corporation. All rights reserved.
Try the new cross-platform PowerShell https://aka.ms/pscore6
PS C:\Users\Rabil> Get-ExecutionPolicy
RestrictedGöründüyü kimi ExecutionPolicy hazırda Restricted dəyərini verir. "Restricted" sözü ingiliscədən tərcümədə "məhdudiyyət qoyulub" mənasını verir. ExecutionPolicy həmçinin aşağıdakı dəyərləri ala bilər:
Restricted - Heç bir skriptə icazə verilmir. Standart olaraq belə olur.
AllSigned - Yalnız güvənilən developerlər tərəfindən imzalanan skriptlərinin çalışdırılmasına icazə verilir.
RemoteSigned - Həm sizin skriptlərinizin, həm də güvənilən developerlər tərəfindən imzalanan skriptlərinin çalışdırılmasına icazə verilir.
Unrestricted - Bütün növ skriptlərə icazə verilir.
Sistemimizdə .ps1 skirptlərini çalışdıra bilmək üçün aşağıdakı əmri istifadə edirik və öz skriptlərimiz çalışsın deyə ExecutionPolicy dəyərini RemoteSigned edirik:
Əmr: Set-ExecutionPolicy RemoteSigned
PS C:\Users\Rabil> Set-ExecutionPolicy RemoteSigned
Execution Policy Change
The execution policy helps protect you from scripts that you do not trust. Changing the execution policy might expose
you to the security risks described in the about_Execution_Policies help topic at
https:/go.microsoft.com/fwlink/?LinkID=135170. Do you want to change the execution policy?
[Y] Yes [A] Yes to All [N] No [L] No to All [S] Suspend [?] Help (default is "N"): Y
PS C:\Users\Rabil>Yuxardakı hissəni bir az sağa sürüşdürsəniz görəcəksiniz ki, bizdən bunu təsdiq etməyimizi istəyir, belə olan halda "Y" (yəni yes) yazıb enter sıxırıq.
Ola bilər ki sizə Permission Denied xətası versin, belə olan halda powershell terminaını Administrator adı ilə başladmaq lazımdır.
Fikir verdinizsə bir məlumatı görmək istədiyimiz əmr "Get" ilə başladı, onu dəyişdirmək üçün istifadə etdiyimiz əmr isə "Set"ilə başladı. İndi isə bu qanuna uyğunluq barədə öyrənək.
Linuxda olan ls, pwd, cd, mkdir, echo, cat, ps və s. burada da eyni məqsədlə çalışır.
Cmdlet əvvəlcədən təyin edilmiş funksiyaya malik olan bir PowerShell əmrinə deyilir. Programlaşdırma dillərində olan operatorlar kimi. Cmdletlər haqqında aşağıdakıları bilməlisiniz:
Cmdletlərin 3 növü var: System, User və Custom
Cmdletlər nəticələri terminala ya array ya da object olaraq qaytarır (Programlaşdırma dillərindən öyrəndiyimiz array və object).
Cmdletlər datanı həm terminalda göstərə həmçinin başqa bir Cmdlet-ə ötürə bilər(Linuxda olan piping burada da var.)
Cmdletləri yazarkən hansı hərfi böyük hansını kiçik yazdığınızın əhəmiyyəti olmur. Yuxarıda olan əmri SeT-ExeCuTionPolicY formasında yazsaq da işləyəcək yenə.
Əgər ardıcıl olaraq bir neçə Cmdlet işlətmək istəyiriksə onları ; işarəsi ilə ayıraraq ardıcıl yazmalıyıq.
Cmdletlər adətən bir feil və bir ismin birləşməsindən yaranır. Qısaca məntiqi "Filan şeyi et, filan obyektə et". Aşağıda bu feillərdən bəzilərini görə bilərsiniz:
• Get - Hansısa datanı əldə etmək üçün. Yuxarıda işlətdik. • Set - Hansısa parametrin dəyərini dəyişmək üçün. Yuxarıda işlətdik. • Start - Nəyisə çalışdırmaq üçün • Stop - Çalışan nəyisə dayandırmaq üçün. • Out - Hansısa datanı terminala output edilməsini təmin etmək. • New - Yeni bir şey yaratmaq üçün. (Bu feil deyil, lakin Cmdletlər belə də başlaya bilir.)
Test etmək üçün gəlin sistemimizdəki servisləri görək:
PS C:\Users\Rabil> Get-Service
Status Name DisplayName
------ ---- -----------
Stopped AarSvc_14bce3c2 Agent Activation Runtime_14bce3c2
Stopped ABBYY.Licensing... ABBYY FineReader 12 PE Licensing Se...
Stopped AdobeUpdateService AdobeUpdateService
Running AdvancedSystemC... Advanced SystemCare Service 11
Stopped AGMService Adobe Genuine Monitor Service
Stopped AGSService Adobe Genuine Software Integrity Se...
Stopped AJRouter AllJoyn Router Service
Stopped PeerDistSvc BranchCache
------------------------------------------------------------------
-------------- ÇOX UZUN OLDUĞU ÜÇÜN KƏSDİM -----------------------
------------------------------------------------------------------
Stopped workfolderssvc Work Folders
Stopped WpcMonSvc Parental Controls
Stopped WPDBusEnum Portable Device Enumerator Service
Running WpnService Windows Push Notifications System S...
Running WpnUserService_... Windows Push Notifications User Ser...
Running wscsvc Security Center
Stopped WsDrvInst Wondershare Driver Install Service
Running WSearch Windows Search
Running wuauserv Windows Update
PS C:\Users\Rabil>Yuxarıdakı cmdlet bizə servislərin adını, hazırki vəziyyətlərini və qısa izahlarını gətirdi. Aşağıdakı əmr isə sistemimizdə çalışan prosesləri Bizə göstərir:
PS C:\Users\Rabil> Get-Process
Handles NPM(K) PM(K) WS(K) CPU(s) Id SI ProcessName
------- ------ ----- ----- ------ -- -- -----------
112 8 2020 1044 2800 0 amdfendrsr
164 12 2340 1440 0.06 9928 7 amdow
573 22 5804 87996 5.81 4156 7 AMDRSServ
419 25 14988 31608 3.11 7472 7 ApplicationFrameHost
235 16 25472 45896 19.42 6232 7 chrome
235 15 16004 30288 0.39 6848 7 chrome
5132 80 257652 272440 3,681.52 7384 7 chrome
725 38 37496 83300 5.72 17892 7 StartMenuExperienceHost
87 5 968 380 772 0 svchost
---------------------------------------------------------------
334 19 6880 5328 4380 0 vmware-authd
265 21 6720 15268 0.11 19932 7 vmware-unity-helper
229 13 2828 2764 4672 0 vmware-usbarbitrator64
629 32 72536 2933656 1,522.61 15216 7 vmware-vmx
577 28 18336 46840 11.44 15596 7 WindowsInternal.ComposableShell.Experiences.TextInput.I...
170 11 1624 2820 832 0 wininit
272 12 2608 9284 14980 7 winlogon
166 10 3788 9432 16344 0 WmiPrvSE
PS C:\Users\Rabil>Hansısa cmdletin necə istifadə edildiyini öyrənmək üçün Get-Help cmdletini istifadə edə bilərsiniz. Məsələn Get-Process cmdleti barədə yardım alaq:
PS C:\Users\Rabil> Get-Help Get-Process
NAME
Get-Process
SYNTAX
Get-Process [[-Name] <string[]>] [-ComputerName <string[]>] [-Module] [-FileVersionInfo] [<CommonParameters>]
Get-Process [[-Name] <string[]>] -IncludeUserName [<CommonParameters>]
Get-Process -Id <int[]> -IncludeUserName [<CommonParameters>]
Get-Process -Id <int[]> [-ComputerName <string[]>] [-Module] [-FileVersionInfo] [<CommonParameters>]
Get-Process -InputObject <Process[]> -IncludeUserName [<CommonParameters>]
Get-Process -InputObject <Process[]> [-ComputerName <string[]>] [-Module] [-FileVersionInfo]
[<CommonParameters>]
ALIASES
gps
ps
REMARKS
Get-Help cannot find the Help files for this cmdlet on this computer. It is displaying only partial help.
-- To download and install Help files for the module that includes this cmdlet, use Update-Help.
-- To view the Help topic for this cmdlet online, type: "Get-Help Get-Process -Online" or
go to https://go.microsoft.com/fwlink/?LinkID=113324.
PS C:\Users\Rabil>20-ci sətirdə gördüyünüz ALIASES hissəsində həmin əmrin qısa adı görünür. Yəni biz Get-Process cmdletini sadəcə ps və ya gps yazaraq icra edə bilərik.
Parametrlər icra olunacaq olan cmdlet-in nəyə əsasən icra olunacağını təmin edən dəyərlərdir. Məsələn biz axtarmaq əmri verdiyimiz zaman hansısa açar söz əlavə edirik ki həmin sözü axtarsın. Həmin bu açar söz indiki vəziyyətdə parametr olaraq çıxış edir. İcra olunan program və ya cmdlet öz işini həmin açar sözü tapmaq üçün həyata keçirir. Hər cmdletin özünə uyğun parametrləri var ki cmdletləri daha çox istifadəyə yararlı hala gətirir. Əgər hansısa əmri PowerShell ISE də yazsaq o avtomatik olaraq cmdletin özünə məxsus olan parametrləri təklif edəcək, digər kod editorlarında və ya İDE-lərdə olduğu kimi.
Parametr adları cmdletdən sonra əvvəlində tire(-) qoyulmaqla yazılır. Məsələn bizə Servislərdən yalnız Xbox servislərini görmək lazımdır. Belə olan halda Get-Services əmrini və onun -Name parametrini istifadə edəcəyik. Aşağıdakı əmrdə olduğu kimi:
PS C:\Users\Rabil> Get-Service -Name Xbox*
Status Name DisplayName
------ ---- -----------
Stopped XboxGipSvc Xbox Accessory Management Service
Stopped XboxNetApiSvc Xbox Live Networking Service
PS C:\Users\Rabil>Ulduz işarəsi wildcard olaraq çıxış edir. Və adının əvvəlində Xbox ifadəsi olan bütün servisləri gətirir.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz -Name parametri sadəcə bir parametr idi. Onun kimi çox sayda işimizi asanlaşdıracaq parametrlər var. Hansısa bir cmdletin imkanlarından xəbərimiz yoxdursa və mövcud parametrlərini görmək istəyiriksə belə olan halda piping ( | ) istifadə edərək Get-Member cmdletini istifadə edə bilərik. Get-Member cmdleti özündən əvvəl yazılan cmdletin parametrlərini göstərir. Aşağıdakı kimi:
PS C:\Users\Rabil> Get-Service | Get-Member
TypeName: System.ServiceProcess.ServiceController
Name MemberType Definition
---- ---------- ----------
Name AliasProperty Name = ServiceName
RequiredServices AliasProperty RequiredServices = ServicesDependedOn
Disposed Event System.EventHandler Disposed(System.Object, System.EventArgs)
Close Method void Close()
Continue Method void Continue()
CreateObjRef Method System.Runtime.Remoting.ObjRef CreateObjRef(type requestedType)
Dispose Method void Dispose(), void IDisposable.Dispose()
Equals Method bool Equals(System.Object obj)
ExecuteCommand Method void ExecuteCommand(int command)
GetHashCode Method int GetHashCode()
GetLifetimeService Method System.Object GetLifetimeService()
GetType Method type GetType()
InitializeLifetimeService Method System.Object InitializeLifetimeService()
Pause Method void Pause()
Refresh Method void Refresh()
Start Method void Start(), void Start(string[] args)
Stop Method void Stop()
WaitForStatus Method void WaitForStatus(System.ServiceProcess.ServiceControllerStatus desiredStat...
CanPauseAndContinue Property bool CanPauseAndContinue {get;}
CanShutdown Property bool CanShutdown {get;}
CanStop Property bool CanStop {get;}
Container Property System.ComponentModel.IContainer Container {get;}
DependentServices Property System.ServiceProcess.ServiceController[] DependentServices {get;}
DisplayName Property string DisplayName {get;set;}
MachineName Property string MachineName {get;set;}
ServiceHandle Property System.Runtime.InteropServices.SafeHandle ServiceHandle {get;}
ServiceName Property string ServiceName {get;set;}
ServicesDependedOn Property System.ServiceProcess.ServiceController[] ServicesDependedOn {get;}
ServiceType Property System.ServiceProcess.ServiceType ServiceType {get;}
Site Property System.ComponentModel.ISite Site {get;set;}
StartType Property System.ServiceProcess.ServiceStartMode StartType {get;}
Status Property System.ServiceProcess.ServiceControllerStatus Status {get;}
ToString ScriptMethod System.Object ToString();
PS C:\Users\Rabil>Gördüyümüz kimi Get-Service cmdletinin bütün parametrlərini terminalda göstərdi. Bu parametrlərə əsasən Get-Service cmdletinin bizə verəcəyi məlumatları istədiyimizə uyğun formalaşdıra bilirik.
İndi isə piping istifadə edərək əvvəlcə bütün servisləri görüb sonra onların arasından yalnız istifadə olunanları çıxaracağıq. Lakin bu datanı da tam yox, yalnız adlarını göstərəcəyik. Bunu etmək üçün 3 cmdlet-i bir birinə qoşmaq lazımdır:
Get-Service | WHERE {$_.status -eq "Running"} | SELECT displayname• Get-Service - bütün servisləri çəkmək üçün.
• WHERE {$_.status -eq "Running"} - WHERE (burada: Harada ki...) ifadəsi bütün datanın arasında yalnız özündən sonrakı hissədə tətbiq edilən filterə uyğun gələn dataları seçir.Programlaşdırma təcrübəsi olanlar üçün qısaca: bir cmdletin return etdiyi data ikinciyə $_ adı ilə ötürülür.Daha uzun: $_ - hissəsi hazırki cmdletdən əvvəl gələn cmdlet tərəfindən ötürülmüş datanı bildirir. Yəni ilk cmdletimiz olan Get-Service cmdletinin gətirdiyi bütün servislərin siyahısı ikinci cmdletə ötürərkən $_ olaraq adlandılır ki, lazım olarsa qısa bir adla bütün datanın üzərində əməliyyat aparmaq mümkün olsun. Beləliklə də $_.status -eq "Running" hissəsi bütün data içərisində statusu Running ə bərabər olan (-eq = equals = bərabərdir) servislərə məxsus bütün datanı gətirir.
• SELECT displayname hissəsi bizim üçün əmrimizin 1 və 2 ci hissələrindən filterlənmiş bütün data içərisində yalnız displayname-ləri seçir. Yəni istifadəçilərə göstərilən adlarını. Bununla da daha səliqəli data əldə etmiş oluruq.
Aşağıdakı kimi:
PS C:\Users\Rabil> Get-Service | WHERE {$_.status -eq "Running"} | SELECT displayname
DisplayName
-----------
Advanced SystemCare Service 11
AMD Crash Defender Service
AMD External Events Utility
Application Information
VMware USB Arbitration Service
VMware NAT Service
Windows Biometric Service
------
KƏSDİM
------
Windows Connection Manager
Diagnostic Service Host
WinHTTP Web Proxy Auto-Discovery Service
Windows Management Instrumentation
WLAN AutoConfig
Windows Push Notifications System Service
Windows Push Notifications User Service_14bce3c2
Security Center
Windows Search
Windows Update
PS C:\Users\Rabil>İndi qoşmalarımızın sayını daha çox artıraq və aldığımız nəticəni fayla yazaq. Bunun üçün Out-File cmdleti işlənir və əmrimiz aşağıdakı kimi dəyişir:
Get-Service | WHERE {$_.status -eq "Running"} | SELECT displayname | Out-File C:\serv.txt
Aydın olduğu kimi yuxarıdakı 4-cü pipe olunan əmr ona göndərilmiş 1, 2 və 3cü əmrdən keçib gələn datanı C diskində serv.txt adı ilə yaddaşa yazacaq (Əgər icazəniz varsa, əks halda "Access Denied!").
Buradan keçid edərək baxa bilərsiniz.
1. https://docs.microsoft.com/en-us/powershell/scripting/samples/sample-scripts-for-administration?view=powershell-7.1 2. https://www.tutorialspoint.com/powershell/powershell_operators.htm 3. https://www.johndcook.com/blog/powershellcookbook/
